Ürik asit yüksekliği

Ürik asit yüksekliği günlük hayatta giderek daha sık karşımıza cıkmaya başladı. Ürik asit yüksekliği nedir ve bu konuda yapılması gerekenler nelerdir?

Ürik asit nedir?

Canlı hücrelerin parçalanması sonucunda hücre çekirdeğinde bulunan nükleoproteinlerin (DNA ve RNA’dan oluşan nükleik asitlerle proteinlerin oluşturduğu kompleks) yıkılması sonucunda pürin molekülü ortaya çıkar. Pürin karaciğerde ürik asit molekülüne dönüştürülerek böbreklerden atılır. Kısacası, ürik asit hücre yıkımının son ürünü, yani hücre yıkımının çöpüdür.

Yükselen ürik asitin sonuçları

Ürik asit yüksekliği olan hastaların dörtte üçünde bir şikayet olmaz, ancak dörtte birinde gut başta olmak üzere çeşitli sorunlar görülür. Bu sorunlar şu şekilde sayılabilir:

• Gut hastalığı
• Böbrek taşları
• Böbrek yetersizliği
• İdrar yolu enfeksiyonları
• Kemiklerde ürik asit birikimleri
• Kalp yetersizliği

Ürik asit yüksekliği ile hipertansiyon, kalp damar hastalığı, kronik böbrek hastalığı ve insülin direnci sıklıkla birlikte görüldüğü halde aralarındaki ilişki tam anlaşılamamıştır. Yüksek ürik asit düzeylerinin damar iç yüzeyini (endotel) bozduğu yönünde bulgular mevcuttur.

Ürik asit yüksekliği nedenleri

Ürik asit yüksekliğinin en önemli kaynağı genellikle gıdalardır. Gıdalardaki ve kandaki pürin miktarıyla kan ürik asit düzeyleri birbirine paralellik gösterir. Ayrıca kimi gıdalar da ürik asit metabolizmasına etki ederek düzeylerini yükseltir.

Buna karşılık, ürik asit seviyesindeki artışın tek nedeni gıdalar değildir. Çeşitli hastalıklar ve diğer faktörler de ürik asit düzeylerini etkiler

Hastalıklar

Ağır enfeksiyonlar, kanser tedavisi, büyük travmalar ve ağır iltihabi hastalıklar ve benzeri büyük çaplı hücre ölümünün yaşandığı veya ürik asit atılmasının azaldığı durumlar vücuttan kaynaklanan ürik asit artışına yol açar. Bu durumların başlıcaları aşağıdadır:

• Lenfoma
• Lösemi
• Hemolitik anemiler
• Psoriasis (sedef hastalığı)
• Böbrek yetersizliği
• Diyabet (şeker hastalığı)
• Tümör erime sendromu

Sakıncalı ilaçlar

• Diüretikler (idrar sökücüler)
  • Klorotiazid
  • hidroklorotiazid
  • klortalidon
  • indapamid
  • spironolakton
• Aspirin
• ACE inhibitörleri
• Angiotensin II reseptör blokerleri
• Beta blokerler
• Niasin
• Levodopa
• Siklosporin
• Kemoterapi ilaçları

Ürik asiti arttıran diğer faktörler

• Stres
• Enfeksiyonlar
• Ani hastalık
• Hastaneye yatma
• Cerrahi müdahale
• Aşırı ısı değişiklikleri

Sakıncalı gıdalar

• Alkollü içecekler: Tüm alkollü içecekler ürik asit düzeylerini üç temel mekanizmayı etkileyerek yükseltir. Bu mekanizmalar şunlardır:
  • Bira ve şarap gibi mayalı alkollü içkiler içindeki yüksek pürin miktarı,
  • Alkol etkisiyle artan nükleotid (vücudun dahili pürin kaynağı) yıkımı sonucu ürik asit artışı
  • Ürik asitin böbreklerden atılımının azalması
• Tüm şekerler, özellikle fruktoz (mısır şurubu, meyve ve meyve suları, bal)
• Beyaz un ve nişasta içeren gıdalar
• Sakatatlar ve şarküteri ürünleri
• Kırmızı etler ve etsuları
• Tüm kanatlı hayvan etleri ve suları
• Av etleri
• Balık ve diğer deniz canlıları (midye, istridye, deniztarağı, ahtapot, kalamar, yengeç, istakoz vb.)
• Karnabahar, kuşkonmaz ve ıspanak
• Bezelye
• Kuru bakliyatlar
• Mantar
• Mayalı gıdalar

Tuz

• Yemek yaparken daha az tuz kullanın. Pilav yaparken veya hamura tuz eklemekten kaçının, ayrıca masadan tuzluğu kaldırın.
• Daha az tuz kullanıp yenebilir yemekler yapmak için domates, limon suyu, lor, kırmızı biber gibi yardımcıları kullanın.
• Gizli tuz kaynaklarına dikkat edin.
• İşlenmiş ve uzun ömürlü gıdaları aşırı tüketmeyin. Ör: Pastane ürünleri)

Tercih edilecek gıdalar

• Taze vişne, çilek, yaban mersini ve diğer kırmızı-mor dutsu meyveler
• Muz
• Kereviz
• Domates
• Ispanak, karnabahar ce kuşkonmaz dışındaki sebzeler
• Bromelain açısından zengin yiyecekler (ananas)
• C vitamini açısından zengin yiyecekler (kırmızı lahana, kırmızı dolmalık biber, mandalina, portakal, patates)
• Az yağlı süt ürünleri
• Kompleks karbonhidratlar (tam buğday ekmeği)
• Mısır
• Yumurta beyazı
• Çiğ kuruyemişler
• Beyaz pirinç
• Çikolata, kakao
• Kahve, çay

Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.